حقوق متهم بعد از بازداشت

حقوق متهم بعد از بازداشت و رعایت آن از سوی ضابطان قضایی همواره در قوانین کیفری مورد توجه قانونگذار بوده است.متهم شخصی است که در مظان اتهام قرار گرفته است اما مجرم فردی است که بعد از رسیدگی در دادگاه و صدور حکم قطعی، مجرمیت وی اثبات گردیده است.

اولین موضوعی که بعد از دستگیری متهم توسط ضابطان قضایی، مطرح است رعایت حقوق متهم است.بنابراین اطلاع شخص از حق و حقوق قانونی خود که توسط قانونگذار برای وی در نظر گرفته شده است، از مهمترین مسائلی است که فرد پس از بازداشت می بایست نسبت به آن آگاهی کامل داشته باشد.

(اگر در جایگاه وکیل پایه یک دادگستری در معرض اتهام قرار گرفته اید فراموش نکنید که نباید مسئولیت دفاع را شخصاً بر عهده گرفت.صرفنظر از هر میزان تسلط به قوانین و مقررات، در مظان اتهام بودن باعث می گردد شخص تمرکز کافی برای دفاع را نداشته و از این حیث آسیب ببیند،فلذا شایسته است در این گونه موارد امر دفاع را به یکی از همکاران واگذار نمود.)

اگر به عنوان متهم بازداشت و یا شخصاً در دادگستری حاضر شدیم طبق قانون از چه حقوقی بر خوردار خواهیم بود؟

هیچ الزام قانونی مبنی بر تحویل داوطلبانه گوشی تلفن همراه به ضابط دادگستری وجود ندارد و گوشی تلفن همراه تنها با دستور مقام قضایی قابل توقیف است که در این صورت نیز شخص تکلیفی بر ارائه رمز گوشی به ضابط دادگستری را ندارد.

به محض دستگیری شخص، ضابط دادگستری موظف است فرد دستگیر شده را جهت انجام تحقیقات در اختیار بازپرس پرونده قرار دهد.در هر حال فاصله بین دستگیری تا انجام تحقیقات نباید بیشتر از ۲۴ ساعت به طول انجامد در غیر این صورت این بازداشت غیرقانونی محسوب خواهد گردید.

متهم می‌تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی یک نفر وکیل پایه یک دادگستری را همراه خود داشته باشد این حق باید پیش از شروع تحقیق توسط بازپرس به متهم ابلاغ و تفهیم شود.در صورتی که مقام قضایی حاضر به پذیرش وکیل نباشد، می توانید سکوت اختیار نمایید.در این صورت در پاسخ به اولین پرسش به صورت مکتوب قید نمایید.( با توجه به عدم پذیرش وکیل، تقاضای همراهی وکیل در جلسه داشته و تا حضور ایشان از حق سکوت مقرر در ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی کیفری استفاده می نمایم.)ضمناً خاطر نشان می گردد سلب حق همراه داشتن وکیل به موجب تبصره ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی کیفری تخلف انتظامی درجه ۸ محسوب می گردد.
در صورتی که مقام قضایی اتهام شما را از جمله جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی و یا جرایم سازمان یافته اعلام می نماید از آنجایی که اختیار تعیین وکیل به انتخاب خود را نخواهید داشت و مشمول تبصره ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری خواهید شد، لذا تقاضای تسهیل در دسترسی و ملاقات با وکیل مورد تایید قوه قضائیه را درخواست نمائید.

مطابق با ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی کیفری اصل بر نگارش پاسخ ها توسط متهم باسواد است.بنابراین در صورتیکه قصد پاسخگویی دارید پاسخ سوالات را خودتان بنویسید، اما اگر مقام قضایی بدون توجه به درخواست شما و به هر دلیلی شخصاً اظهارات شما را می نویسد بعد از مطالعه کامل اظهارات نوشته شده، صورتجلسه دفاع را امضا نمائید.همچنین طبق ماده ۱۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری مقام قضایی می بایست ابتدا اقدام تفهیم اتهام و ادله آن نموده و سپس طرح پرسش نماید، بنابراین در صورتی که بنا به هر دلیلی قصد پاسخگویی به سوالات را داشته یا به عنوان وکیل متهم حضور دارید مانع از هرگونه طرح پرسش پیش از تفهیم اتهام گردید.

در صورت بی‌توجهی مقام قضایی به این تذکر، در پاسخ به پرسش مطرح شده تنها اقدام به مکتوب نمودن همین تذکر نمایید چرا که طبق ماده ۱۹۶ قانون آئین دادرسی کیفری تخلف از ماده ۱۹۵ موجب محکومیت انتظامی تا درجه ۴ خواهد بود و قانوناً شخص می تواند از پاسخگویی به سوال مطرح شده خودداری نمائید.

حقوق متهم بعد از بازداشت

نویسنده:فاطمه انصاری- وکیل پایه یک دادگستری