اجرائیه چک و شرایط صدور آن

در مورد اجرائیه چک و شرایط صدور آن باید بدانیم که در معاملات تجاری، مهمترین موضوع قدرت مالی خریدار در پرداخت ثمن است این موضوع در جایی که وسیله پرداخت چک است از اهمیت بسزایی برخوردار است.گاهی چکهای صادره به دلیل عدم موجودی و یا دستور عدم پرداخت از سوی صادر کننده و یا به دلیل عدم تطابق امضا، قلم خوردگی و یا اختلاف در مندرجات چک قابلیت نقد شوندگی را ندارند و در نتیجه منجر به صدور گواهینامه عدم پرداخت از سوی بانک محال علیه می گردند.از آنجایی که طرح دعوی مطالبه وجه چک در محاکم دادگستری مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی است بحث درخواست اجرائیه چک از سوی دارنده مطرح می گردد. بدیهی است اولین شرط درخواست صدور اجرائیه چک از دادگاه این است که چک مذکور در سامانه صیادی توسط صادر کننده ثبت گردیده باشد.در ادامه با توضیحات فاطمه انصاری وکیل پایه یک دادگستری همراه باشید.

مفهوم اسناد لازم الاجرا

مفهوم اسناد لازم الاجرا به معنی آن است که شخص دارنده سند بی نیاز از مراجعه به دادگستری است بدین نحو که بدون صدور حکم از دادگاه می تواند برای اجرای مفاد آن درخواست اجرائیه نماید.ماده 92 قانون ثبت در این باره بیان می دارد: مدلول کلیه اسناد رسمی راجع به دیون و سایر اموال منقول بدون احتیاج حکمی از محاکم عدلیه لازم‌الاجرا است مگر در مورد تسلیم عین منقولی که شخص ثالثی متصرف و مدعی مالکیت آن باشد.

در ادامه مطلب مربوط به اجرائیه چک و شرایط صدور آن باید بدانیم که علی رغم اینکه چک یک سند عادی است اما به دلیل اهمیت چک در مبادلات تجاری و نظم عمومی، طبق ماده 2 قانون صدور چک در حکم اسناد لازم الاجرا دانسته شده است بنابراین از قابلیت صدور اجرائیه برخوردار است با این حال اگر چه لازم الاجرا بودن اسناد مزیتی است که قانون برای آنها در نظر گرفته اما این موضوع منافاتی با طرح دعوا در دادگستری ندارد.

اقسام اجرائیه چک و مرجع صدور چک

طبق قسمت اخیر ماده 2 قانون چک برای صدور اجرائیه چک، دارنده چک باید عین چک و گواهینامه عدم پرداخت آن را که حتماً دارای کد رهگیری باشد را به مرجع صدور اجرائیه تسلیم نماید.مراجع صالح جهت صدور اجرائیه چک به شرح ذیل است:

الف) دادگستری

با مراجعه دارنده چک به دفتر خدمات قضایی و تنظیم دادخواست صدور اجرائیه چک و ارسال آن به مجتمع قضایی مربوطه، قاضی دادگاه بدون تعیین جلسه رسیدگی، مستقیماً اقدام به صدور اجرائیه می نماید.این اجرائیه پس از ابلاغ به صادر کننده چک و گذشت ده روز از تاریخ ابلاغ و عدم پرداخت از سوی صادرکننده به اجرای احکام دادگستری ارسال و پس از تشکیل پرونده و درخواست محکوم له (دارنده چک) اموال محکوم علیه (صادرکننده چک) به صورت برخط شناسایی و توقیف می گردد.

ب) اداره اجرای اسناد رسمی

در این روش، دارنده چک با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی و ارائه اصل و فتوکپی مصدق چک و گواهینامه عدم پرداخت چک و کپی اوراق هویتی خویش می تواند با تکمیل فرم تقاضانامه اجرائیه، درخواست صدور اجرائیه چک را نماید دفترخانه اصل چک را ممهور به مهر (پذیرش اجرا شد) نموده و آن را به بستانکار مسترد می‌ نماید.

دفتر اسناد رسمی پس از صدور اجرائیه چک اقدام به ارسال پرونده به اداره اجرای اسناد رسمی نموده و در اجرائیات ثبت پس از ابلاغ اجرائیه به محکوم علیه و گذشت مهلت ده روزه جهت پرداخت وجه چک، اقدامات لازم در خصوص شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه آغاز می گردد.

در ادامه بحث مربوط به اجرائیه چک و شرایط صدور آن باید بدانیم که ماده 183 آیین‌ نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی(اصلاحی 1398/12/06) در این باره بیان می دارد: درخواست اجرای چک از محلی که بانک طرف حساب صادر‌کننده چک در آن محل واقع شده یا محل اقامت متعهدله به عمل می‌ آید. برای صدور اجرائیه، بستانکار مکلف است تقاضانامه مخصوص صدور اجرائیه و هم چنین اصل و فتوکپی مصدق چک و گواهی برگشتی آن را به دفترخانه اسناد رسمی مسئول پذیرش اجرائیه ارائه نماید.دفترخانه اصل چک را ممهور به مهر (پذیرش اجرا شد) نموده و آن را به بستانکار مسترد می‌ نماید.

تبصره 1 (اصلاحی 1398/12/06)- درخواست اجرای چک ‌های صادره از شعب بانکهای ایرانی خارج از کشور در دفترخانه‌ های اسناد رسمی تهران که در شیوه ‌نامه سازمان ثبت معین می ‌گردد، به عمل خواهد آمد.

تبصره 2 (الحاقی 1398/12/06)- پس از صدور اجرائیه دارنده چک می ‌تواند ضمن اعلام انصراف، گواهی لازم را از اداره ثبت درخواست نماید.در این صورت، اگر اجرائیه ابلاغ شده باشد، حق الاجراء برابر مقررات وصول و پرونده مختومه می ‌گردد.

چه کسی می تواند درخواست صدور اجرائیه چک نماید؟

در ماده 2 قانون در اجرائیه چک و شرایط صدور چک از «دارنده چک» جهت درخواست صدور اجرائیه نام برده شده است و طبق قانون دارنده چک اعم از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا بنام او پشت نویسی شده است یا حامل چک (در مورد چک‌های در وجه حامل) و یا قائم مقام قانونی شخص است.بنابراین فردی که پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت، چک به وی منتقل می گردد نمی تواند درخواست صدور اجرائیه چک را بنماید.زیرا منتقل الیه، دارنده موضوع ماده 2 قانون صدور چک محسوب نمی گردد و در این موارد ذینفع چک می تواند دادخواست مطالبه وجه چک را مطرح نماید.

تمامی مطالب این صفحه توسط وکیل پایه یک دادگستری مورد نگارش قرار گرفته است.در صورت نیاز به برقراری ارتباط و مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری ، با ما در تماس باشید.

شرایط درخواست اجرائیه از دادگاه

طبق ماده 23 قانون صدور چک اصلاحی مورخ(1397/8/13) شرایط درخواست اجرائیه چک از سوی دادگاه منوط به شرایط ذیل است:

• چک به صورت مشروط و یا بابت تضمین صادر نگردیده باشد.
• گواهینامه عدم پرداخت چک به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده 14 قانون صدور چک صادر نشده باشد.

نکات مهم اجرائیه مستقیم چک

• در درخواست اجرائیه چک صرفاً مطالبه وجه چک به همراه خسارات دادرسی از قیبل حق الوکاله وکیل وهزینه دادرسی امکانپذیر است.(خسارت تاخیر تادیه چک از طریق اجرائیه قابل مطالبه نیست.)
• اجرائیه چک به طرفیت صادرکننده و صاحب حساب صادر می گردد.لذا طرح دعوی علیه ضامنین و ظهرنویسان چک مستلزم دعوی جداگانه با موضوع مطالبه وجه چک در دادگاه خواهد بود.
• در صورتی که اموالی از محکوم علیه در اجرای احکام دادگستری شناسایی نگردد می توان درخواست جلب وی را نمود.
• امکان درخواست ممنوع الخروجی محکوم علیه وجود دارد.

شرایط درخواست اجرائیه از دفاتر اسناد رسمی

1. امضا چک با نمونه امضا صادر کننده در بانک مطابقت داشته باشد.(مستند به ماده 2 قانون صدور چک و ماده 188 آیین‌ نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی که بیان می دارد: اگر عدم پرداخت وجه چک به علت عدم مطابقت امضای زیر چک با امضای کسی که حق صدور چک را دارد و هم چنین فقدان مهر در اشخاص حقوقی باشد در اداره ثبت اجرائیه صادر نخواهد شد.)
2. اجرائیه صرفاً نسبت به وجه چک صادر می گردد.
3. چکی که بابت تضمین و یا به صورت مشروط صادر گردیده است مانع از صدور اجرائیه در دفاتر اسناد رسمی نخواهد بود.(مستند به ماده 186 آیین‌ نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی)
4. دستور عدم پرداخت وجه چک از سوی صادرکننده مانع از صدور اجرائیه از طریق دفاتر اسناد رسمی نیست.
5. در صورت عدم شناسایی اموال مدیون، نمی توان درخواست جلب وی را از واحد اجرائیات ثبت نمود.
6. امکان درخواست ممنوع الخروجی مدیون وجود دارد.

نمونه دادخواست صدور اجرائیه چک از دادگاه

دادگاه صالح برای درخواست صدور اجرائیه چک می تواند محل صدور چک ، یا محل بانک محال علیه (بانکی که اقدام به صدور گواهینامه عدم پرداخت چک نموده است) و یا محل اقامت خوانده باشد.دارنده در انتخاب هر کدام از محل های یاد شده طبق قانون مختار است.در این بخش به ارائه یک نمونه دادخواست صدور اجرائیه چک پرداخته ایم.

خواهان: ….

خوانده: ….

تعیین خواسته و بهای آن:

تقاضای صدور برگ اجرائیه نسبت به چک شماره……..مورخ… عهده بانک ………. به مبلغ…. با احتساب کلیه خسارات ناشی از دادرسی و حق الوکاله وکیل مطابق با تعرفه قانونی

دلایل و منضمات دادخواست:

1. وکالتنامه  شماره … مورخ …ملصق به تمبر مالیاتی ۲- تصویر مصدق چک شماره …. مورخ … 3- تصویر مصدق گواهی عدم پرداخت چک به کد رهگیری شماره ……

ریاست محترم مجتمع قضایی شهید صدر تهران

با سلام، احتراماً به وکالت از خواهان به استحضار آن مقام عالی می رساند: خوانده یک فقره چک به شماره…. مورخ…. به عهده بانک…. شعبه… در وجه موکل اینجانب صادر نموده است که به لحاظ فقدان موجودی منجر به صدور گواهینامه عدم پرداخت چک به شماره ………… مورخ…. از بانک…. شعبه….گردیده است و از آنجایی که وصول چک مذکور منوط به تحقق شرطی نشده است و تا زمان صدور گواهی عدم پرداخت از جانب بانک دستور عدم پرداخت آن صادر نشده است و همچنین در متن چک نیز قید نگردیده که پرداخت آن بابت تضمین انجام تعهد یا انجام معامله است.لذا مستند به ماده ۲۳ الحاقی قانون صدور چک اصلاحی ۱۳۹۷ تقاضای صدور برگ اجرائیه و آغاز عملیات اجرائی جهت وصول وجه چک بشرح ستون خواسته مورد استدعاست.

با تشکر و تقدیم احترام

فاطمه انصاری- وکیل پایه یک دادگستری

نمونه تقاضانامه صدور اجرائیه چک از طریق ثبت

وکیل متخصص در دعاوی چک

همانطور که در مقاله اجرائیه چک و شرایط صدور آن دیدیم، وصول چک می تواند با شیوه های مختلفی در مراجع قضایی دنبال گردد اما انتخاب راهی که تمام جوانب و منافع شخص دارنده را در وصول چک در نظر بگیرد بستگی به تخصص و تجارب اقدام کننده آن دعوی دارد.البته از آنجایی که بسیاری از وکلای دادگستری سالها بصورت تخصصی در دعاوی تجاری علی الخصوص در دعاوی چک وکالت می نمایند بهره گیری از تخصص وکیل دادگستری برای رسیدن به نتیجه دلخواه همواره توصیه می گردد.نباید فراموش نمود که با درخواست صدور اجرائیه چک، دعاوی متعددی از سوی محکوم علیه یا اشخاص ثالث همانند دعوی ابطال اجرائیه و ابطال عملیات اجرایی و دستور توقف اجرا ممکن است مطرح گردد که دفاع در این پرونده ها بر عهده وکیل پایه یک دادگستری متخصص در دعاوی چک است.

اجرائیه چک و شرایط صدور آن

نویسنده: فاطمه انصاری – وکیل پایه یک دادگستری