دادگاه صلح نهاد قضایی جدیدی است که طبق قانون شورای حل اختلاف مصوب 22/06/1402 ایجاد شده و فعالیت رسمی خود را از تاریخ 19/08/1403 آغاز نموده است.از تاریخ تشکیل دادگاه های صلح ، شوراهای حل اختلاف با رسیدگی و مختومه نمودن پرونده های قبلی، صرفاً وظیفه سازش و میانجیگری بین اصحاب دعوا را بر عهده خواهند داشت.صلاحیت دادگاه صلح در رسیدگی به برخی دعاوی حقوقی از جمله الزام به تنظیم سند رسمی ملک، تصرف عدوانی و دعاوی مالی تا مبلغ یک میلیارد ریال و همچنین برخی دعاوی خانواده مانند مطالبه نفقه، مطالبه مهریه تا سقف یک میلیارد ریال و رسیدگی به جرائم کیفری درجه 7 و 8 است که در ادامه مطلب که توسط وکیل پایه یک دادگستری ،خانم فاطمه انصاری نوشته شده ،به تفصیل به آن اشاره خواهیم نمود.
نحوه رسیدگی در دادگاه صلح
نحوه رسیدگی در دادگاه صلح به این صورت است که ،بر اساس تبصره 2 ماده 12 قانون شورای حل اختلاف مصوب 1402، دادگاه صلح در صورت رضایت طرفین، پرونده را به مدت 2 ماده جهت صلح و سازش به شورای حل اختلاف مستقر در دادگاه ارجاع می نماید تا بین طرفین صلح و سازش صورت پذیرد.طبق تبصره ماده 15 قانون شورای حل اختلاف مقام رسيدگي كننده و اجراكننده و همچنين مقام ارجاع قبل از ارجاع پرونده به شعبه و ثبت آن، مکلفند قبل از ارجاع پرونده به شورا از عدم مخالفت طرفین پرونده با ارجاع پرونده به شورا اطمینان حاصل کنند و شورا قبل از شروع به رسيدگي پرونده هاي موضوع اين ماده، طرف يا طرفين پرونده را از حق مخالفت با ارجاع پرونده به شورا مطلع سازد.
در صورت حصول سازش بین طرفین، شورا اقدام به صدور گزارش اصلاحی نموده و مراتب جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می نماید در این صورت هزینه دادرسی به نصف کاهش یافته و مازاد آن به خواهان بازگردانده می شود.اما در صورت عدم حصول سازش، پرونده به دادگاه صلح ارسال و قاضی دادگاه پس از رسیدگی مبادرت به صدور رای می نماید.بر اساس تبصره 3 ماده 12 دادگاه صلح می تواند در ساعات غیر اداری یا در روزهای تعطیل نیز به دعاوی رسیدگی نماید.
ریاست دادگاه صلح بر عهده چه کسی است
ریاست دادگاه صلح در هر حوزه قضايي شهرستان ، شعب دادگاه صلح به تعداد مورد نياز تعيين و تشكيل مي شود.اين شعب در حدود صلاحيت مذكور در قانون رسيدگي مي كنند. طبق ماده 20 آئین نامه اجرایی قانون شورای حل اختلاف رياست و نظارت دادگاه صلح در استان با رئيس كل دادگستري استان و در حوزه قضايي شهرستان و بخش با رئيس حوزه قضايي است.
قوانین دادگاه صلح
قوانین حاکم بر دادگاه صلح به موجب قانون شورای حل اختلاف مصوب 1402/06/22 و آيين نامه اجرايي قانون شوراهاي حل اختلاف مصوب 1403/03/16 و آئین نامه ترتیب اقدامات سازشی در شورای حل اختلاف مصوب 1403/05/22 است.
قانون شورای حل اختلاف
آیین نامه اجرائی قانون شورای حل اختلاف
آیین نامه ترتیب اقدامات سازشی در شورای حل اختلاف
تفاوت دادگاه صلح با سایر دادگاه ها
فلسفه وجودی تشکیل دادگاه های صلح با هدف ایجاد صلح و سازش میان اصحاب دعوا بوده و تفاوت دادگاه صلح با سایر دادگاه ها صرفاً ناظر بر صلاحیت این دادگاه در رسیدگی به برخی دعاوی ذکر شده در ماده 12 قانون شورای حل اختلاف است.
صلاحیت رسیدگی دادگاه صلح
طبق ماده 12 قانون شورای حل اختلاف مصوب 1402صلاحيت دادگاه صلح در رسیدگی به دعاوی به شرح زير است:
- دعاوي مالي تا نصاب يك ميليارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ريال
تبصره – رئيس قوه قضائيه مي تواند نصاب مذكور در اين بند را هر سه سال يك بار با رعايت تناسب تغيير شاخص سالانه كه از سوي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران اعلام مي شود، تعديل كند. - دعاوي حقوقي تصرف عدواني، مزاحمت و ممانعت از حق
- دعاوي راجع به جهيزيه، مهريه و نفقه تا نصاب مقرر در بند (1) اين ماده در صورتي كه مشمول ماده (29) قانون حمايت خانواده مصوب 1391/12/1 نباشد.( به عبارتی زوجین در جریان رسیدگی طلاق نباشند)
- دعاوي و درخواست هاي مربوط به تخليه عين مستأجره و تعديل اجاره بها بجز دعاوي مربوط به سرقفلي و حق كسب يا پيشه يا تجارت
- اعسار از پرداخت محكومٌ به در صورتي كه دادگاه صلح نسبت به اصل دعوا رسيدگي كرده باشد.
- حصر ورثه، تحرير تركه، مهر و موم و رفع آن
- تأمين دليل
- تقاضاي سازش موضوع ماده (186) قانون آيين دادرسي دادگاههاي عمومي و انقلاب (در امور مدني) مصوب 1379/1/21
- جنبه عمومي و خصوصي كليه جرائم غيرعمدي ناشي از كار يا تصادفات رانندگي
- جرائم عمدي تعزيري مستوجب مجازات درجه هفت و هشت
- دعاوي اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرك تحصيلي (به استثناي مواردي كه در صلاحيت ديوان عدالت اداري است) الزام به اخذ پايان كار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحيح و تغيير نام
اعتراض به آرای دادگاه صلح
بر اساس تبصره 5 ماده 12 قانون شورای حل اختلاف مصوب 22/06/1402 ، آراي دادگاه صلح قطعي است مگر در موارد زير كه قابل تجديد نظرخواهي در دادگاه تجديد نظر استان است
الف _دعاوی مالی به خواسته بیش از 500 میلیون ریال
ب _در صورتی که ميزان يا جمع ديه يا ارش ناشی از جرائم غيرعمدي مربوط به تصادفات رانندگی و یا ناشي از كار بيش از يك دهم ديه كامل يا معادل آن باشد.
ج _آرای صادره در دعاوی تصرف عدواني، مزاحمت و ممانعت از حق
د _دعاوي راجع به جهيزيه، مهريه و نفقه تا نصاب یک میلیارد ریال
ه _دعاوي و درخواست هاي مربوط به تخليه عين مستأجره و تعديل اجاره بها
و _دعوای اعسار از پرداخت محكومٌ به، در صورتی که اصل دعوا قابل اعتراض باشد.
ز _جنبه عمومي جرائم غيرعمدي ناشي از كار يا تصادفات رانندگي در صورتي كه مجازات قانوني آن درجه شش يا بيشتر باشد.
ک_ جرائم عمدي تعزيري كه مجازات قانوني آنها حبس درجه هفت باشد.(باید توجه داشت که آراء صادر از دادگاه در خصوص جرایم تعزیزی اعم از عمدی یا غیر عمدی با مجازات قانونی درجه 7 و 8، قطعی و غیر قابل تجدیدنظر است اما در خصوص جرایم عمدی مستوجب حبس تعزیری درجه 7 قابل تجدیدنظر است.)
فرجام خواهی از آرای دادگاه صلح
با توجه به قطعیت احکام مالی دادگاه صلح تا نصاب پانصد میلیون ریال آیا این احکام قابل فرجام خواهی است؟
اداره کل حقوقی قوه قضائیه در جدیدترین نظریه مشورتی خود به شماره 1/1403/558 مورخ 1403/09/04 در این باره بیان می دارد:
با توجه به این که وفق ماده ۱۷ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲: «در مواردی که در این قانون حکمی تعیین نشده است، آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی، صدور رأی و اجرای احکام دادگاه صلح حسب مورد تابع قوانین و مقررات حاکم بر دادگاه‌های حقوقی و کیفری است» و با عنایت به حکم صدر ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ که آراء دادگاه‌های بدوی را که به علت عدم درخواست تجدید نظر قطعیت یافته است، قابل فرجام‌خواهی دانسته است و با لحاظ تبصره ۵ ماده ۱۲ قانون صدرالذکر، آراء دادگاه‌های صلح فقط نسبت به خواسته بیش از پانصد میلیون ریال که به جهت عدم تجدید نظرخواهی قطعیت یافته‌اند، قابل فرجام‌خواهی است.
برای اطلاعات بیشتر راجع به اعتراض به آرای دادگاه صلح می توانید با خانم فاطمه انصاری ، وکیل پایه یک دادگستری تماس بگیرید و مشاوره دریافت کنید.
دادگاه صلح
نویسنده: فاطمه انصاری – وکیل پایه یک دادگستری
